Je zou denken dat het een essentiële levensbehoefte is, toch denken jongeren nauwelijks na over voeding. Ze eten buitenshuis wat ze lekker vinden of wat hun ouders meegeven naar school, zo werd een paar jaar geleden geconcludeerd in het onderzoeksrapport Voorbij het broodtrommeltje (pdf), waarvoor Wageningen UR 650 tieners (12-16 jaar) ondervroeg. Wat bleek: gezond en duurzaam hebben nauwelijks hun aandacht, wat best opmerkelijk genoemd mag worden, gezien alle aandacht voor deze onderwerpen. Maar aangezien tieners in de groei zijn, kan zomaar een hongergevoel ontstaan, en dan liggen een zak chips (plus een blikje energiedrank om het weg te spoelen; van het huismerk — lekker betaalbaar) letterlijk en figuurlijk voor de hand. Onmiddellijke behoeftebevrediging gaat prima zonder na te denken over de voedingswaarde of het productieproces.
Het onderzoek is eind 2010 gepubliceerd, maar uit recentere gegevens kan je afleiden dat er sindsdien weinig veranderd is. Volgens de NOM Doelgroep Monitor is slechts 17% van de Nederlandse 13-19-jarigen sterk geïnteresseerd in een gezonde levensstijl (bij volwassenen ligt dit percentage een stuk hoger), terwijl 42% aangeeft hier niets mee te hebben. Terugkijkend op een eerdere publicatie van dit continue onderzoek blijkt zelfs dat bij de mannelijke helft van deze leeftijdsgroep deze desinteresse tussen 2009 en 2013 flink is toegenomen. Van de meisjes in deze leeftijdsgroep heeft 39% wel interesse in voeding, terwijl dit bij jongens slechts 11% is. Of er een oorzakelijk verband is, wordt uit de cijfers niet duidelijk, maar ruim één op de vier meisjes heeft de afgelopen 12 maanden gelijnd, van de jongens één op de tien.
(NB Goed om te beseffen dat er wel degelijk jonge mensen die net iets meer betrokken zijn en bijvoorbeeld in de vorm van de Youth Food Movement proberen het voedselsysteem te verbeteren).
Tussen hun elfde en achttiende jaar experimenteren jongeren met van alles en nog wat, ook met eten, meer snacken en vaker maaltijden overslaan. Ze kiezen daarbij –heel behoudend– vooral producten die overeenkomen met de keuze van hun mede-eters, aldus de studie van Wageningen UR. Gezond staat bij jongeren simpelweg voor het eten van groenten en fruit en het laten staan van tussendoortjes. Ongezond eten — ze noemen chips, snoep en koek — is voor jongeren aanvaardbaar, zolang het niet dik maakt (ze krijgen pas belangstelling voor gezonde voeding als ze zelf het gevoel krijgen dat ze te dik worden). Gezond eten staat gelijk aan het ontbreken van overgewicht.
Thuis beslissen ouders wat er op tafel komt, jongeren kunnen dat hooguit beïnvloeden. De meeste ouders houden vast aan samen eten en eerst uitproberen, ook al lust hun kroost iets niet. De thuissituatie lijkt dan ook een belangrijk aanknopingspunt om jongeren te interesseren voor duurzaam en gezond. In een onlangs gepubliceerde studie van de Universiteit Antwerpen was de belangrijkste conclusie dat familiemaaltijden ontzettend belangrijk zijn; hoe vaker dit gebeurt, hoe vaker kinderen gezonde voeding eten. Ook sommige mediavormen, zoals culinaire tv-programma’s, kunnen een positieve bijdrage leveren (mits Rudolph van Veen zich inhoudt, want zijn motto ‘zonder versieren geen verleiden’ leidt niet tot de meest verantwoorde baksels ;-)). Daarnaast kan de school natuurlijk een rol spelen, vooral door het aanbod in schoolkantines gezonder, duurzamer en aantrekkelijk te maken.
Ondertussen worden allerlei andere initiatieven ontplooid, met wisselend succes (chargerend: degenen die het vooral betreft (lager opgeleid) worden niet bereikt, en andere slaan door waardoor jonge kinderen al obsessief met hun kilo’s bezig zijn). Enkele voorbeelden. Het Voedingscentrum voert (sic) de campagne De waarheid op tafel richting jongvolwassenen, omdat het met name die jonge consumenten zijn die geregeld in verwarring zijn over wat wel of niet gezond is om te eten. Albert Heijn biedt al jaren een lesprogramma aan over gezonde voeding, en basisschoolleerlingen mogen meedenken over het bijbehorende Ik eet het beter-platform. En er is altijd baas boven baas: in Dubai worden gezinnen beloond met goud als hun kinderen gewicht weten te verliezen. Ik hoor het de doelgroep al verzuchten: ‘Have a break’.
[Dit artikel is ook verschenen in MarketingTribune nummer 15, 2014. Bronnen: Voorbij het broodtrommeltje ; Hoe jongeren denken over voedsel (Tacken, G.M.L.; Winter, M.A. de; Veggel, R.J.F.M. van; Sijtsema, S.J.; Ronteltap, A.; Cramer, L.; Reinders, M.J), december 2010; NOM Print & Doelgroep Monitor, 2013-I 2013-II; masterscriptie Maaike Dijkhof (UAntwerpen) over de factoren die het eetgedrag van kinderen beïnvloeden. Foto via @Brilliant_Ads.]PS Toevallig schrijft Imke Donkers vandaag over het zelfde onderwerp, met een andere conclusie: ‘De Foodie-trend zet door, jongeren vinden voedsel belangrijk’. Waar ik gekeken heb naar tieners, gaat het bij haar meer om jongvolwassenen. Blijkbaar kunnen beide bewegingen naast elkaar bestaan, en komt het ‘later’ allemaal goed. ;-)
