Hoe zorg je dat jeugdparticipatie van meerwaarde is voor de impact van jouw organisatie én voor kinderen en jongeren zelf? Wat is nodig om jeugdparticipatie effectief, ethisch en duurzaam in te zetten? Maartje van Osch, directeur van FamilyFactor doelgroep experts en Marjolein Weidema, expert kinder- en jongerenparticipatie bij Save the Children, hebben kinder- en jongerenparticipatie geïntegreerd in de kern van de organisatie.
Jeugdparticipatie bij Save the Children
Marjolein: “Het is voor ons als kinderrechtenorganisatie vanzelfsprekend dat we kinderen betrekken en in hun kracht zetten. Om de aandacht hiervoor bij mijn collega’s te vergroten en scherp te houden zijn we in samenwerking met FamilyFactor aan de slag gegaan. Zij hebben ons geholpen met een interne strategie voor jeugdparticipatie die bij onze kernwaarden past én ervoor zorgt dat werknemers intrinsiek gemotiveerd zijn om er zelf mee aan de slag te gaan.”
Strategie voor jeugdparticipatie
Maartje: “Veel organisaties worstelen met het duurzaam en effectief inzetten van jeugdparticipatie. Terwijl zij de wensen, behoeften en ideeën van kinderen en jongeren graag serieus nemen. Gebrek aan tijd of focus wordt veelal als reden genoemd. De oplossing zit in een goede strategische basis, met actieve betrokkenheid van een aantal medewerkers en een interne aanjager, in combinatie met tools voor de juiste aanpak en daarmee de meerwaarde zelf ervaren.”
Samen met Marjolein en afgevaardigden van verschillende afdelingen van Save the Children Nederland is FamilyFactor aan de slag gegaan. Als eerste stap een strategische sessie met inspiratievoorbeelden, oefeningen en als basisvraag: Hoe verhouden wij ons als Save the Children tot jeugdparticipatie? Vragen die daarbij belangrijk zijn:
- Visie en waarden: Hoe sluit jeugdparticipatie aan bij onze visie en waardendomein?
- Betekenis en meerwaarde: Wat zien we als de toegevoegde waarde van jeugdparticipatie? Voor kinderen, jongeren en voor het realiseren van de doelstellingen van onze organisatie? En hoe verhoudt zich dat tot elke afdeling?
- Manier en vorm: Welke werkwijze past bij ons? Waar staan we in de participatieladder en waar ligt onze wens en uitdaging, als organisatie en als afdeling?
Het belang van jeugdparticipatie voor kinderen, jongeren en de maatschappij
Als jeugdparticipatie goed wordt ingezet gaat de waarde voor de gewenste impact van de organisatie hand-in-hand met een positieve bijdrage aan de ontwikkeling van kinderen en jongeren én van de maatschappij. Marjolein: “Bij Save the Children is die meerwaarde sowieso onlosmakelijk met elkaar verbonden.”
Als je kinderen en jongeren op een betekenisvolle en serieuze manier laat participeren, ervaren ze daar veel voordelen van namelijk:
- De ontwikkeling van vaardigheden en kennis: als kinderen en jongeren mogen mee doen en meedenken, ontwikkelen zij kennis over wat er speelt in de maatschappij en belangrijke vaardigheden omtrent burgerschapsvorming.
- Meebeslissen en meedenken: kinderen en jongeren mogen niet stemmen, maar hebben wel een belangrijke mening. Vooral over maatschappelijke onderwerpen die hen direct raken.
- Meer maatschappelijk betrokken: jeugdparticipatie zorgt ervoor dat zij meer eigenaarschap gaan voelen over deze onderwerpen.
De tien basisvereisten van Save the Children voor jeugdparticipatie
Bovenstaande voordelen bereik je alleen als kinderen en jongeren écht betekenisvol worden betrokken. Als met de juiste aanpak waardevolle en toepasbare inzichten worden verkregen, zodat zij zich daadwerkelijk gezien en gehoord voelen. Anders ligt eenmalige- of schijnparticipatie op de loer. Save the Children voert daarom beleid op kinder- en jongerenparticipatie. Zij doen dit aan de hand van tien basisvereisten:
- Transparantie. Doe wat je zegt en zeg wat je doet.
- Informatie. Maak informatie inzichtelijk, op een kindvriendelijke manier en zorg dat de verwachtingen duidelijk zijn.
- Vrijwillig. Geef kinderen en jongeren genoeg ruimte en informatie om te kunnen stoppen wanneer zij zelf willen.
- Respect en oprecht. Wees oprecht geïnteresseerd en respecteer de mening van kinderen en jongeren.
- Relevante onderwerpen. Wat zijn belangrijke onderwerpen voor kinderen en jongeren en waar willen ze zelf over praten? Welke onderwerpen raken hun direct of indirect in hun leven?
- Jeugdvriendelijk. Zorg dat informatie en werkvormen leuk en toegankelijk zijn en aangepast op de doelgroep.
- Inclusief. Houd rekening met godsdienst, handicap, taal, status, afkomst, leeftijd, cultuur etc. Iedereen moet kunnen meedoen.
- Expertise. Training en goede, ervaren begeleiding is belangrijk.
- Veilig. Zorg dat kinderen veilig kunnen deelnemen en informeer ouders/verzorgers.
- Terugkoppeling. Koppel altijd terug wat er met de input van kinderen en/of jongeren is gedaan.
“Alle werknemers moeten deze basisvaardigheden kennen, zodat ze kinderen en jongeren altijd op een betekenisvolle en respectvolle manier betrekken.”, zegt Marjolein.
Jeugdparticipatie in de praktijk
Maartje: “Deze tien basisvereisten vormen een prachtige leidraad waarmee je rekening moet houden als je jeugdparticipatie effectief en betekenisvol in de praktijk wil brengen. Na de strategiesessie met Save the Children zijn de voorbereidingen gestart voor de eerste praktijkervaring: in gesprek met kinderen van een basisschool in de buurt. Met een stappenplan, een toolkit met speelse werkvormen en materialen én een training gesprekstechnieken waren de medewerkers van Save the Children goed voorbereid.”
Marjolein: “Mensen uit allerlei afdelingen zijn aan de slag gegaan in een werkgroep. Zij werkten aan een eigen casus, bijvoorbeeld welke informatie kinderen leuk vinden in ons donateursmagazine. Zij hebben ervaren wat de waarde is voor zowel kinderen als de organisatie en hoe leuk en waardevol het is om kinderen te betrekken. Het ging vervolgens als wervelwind door de organisatie, waardoor collega’s mij beter konden vinden én beter zelf de connectie konden leggen tussen hun eigen werk en jeugdparticipatie. Het is de bedoeling dat iedere afdeling jaarlijks één activiteit doet om jeugd te betrekken bij hun werkzaamheden. Ook kijken we naar manieren waarop kinderen en jongeren kunnen vertellen aan welke onderwerpen en programma’s we meer aandacht moeten geven als organisatie.”
Word de interne aanjager
Voor veel organisaties is jeugdparticipatie op korte en lange termijn van meerwaarde. Dit geldt niet alleen voor kinderrechtenorganisaties. De aanpak en wijze waarop dit effectief, efficiënt én duurzaam kan worden geïmplementeerd, verschilt per organisatie. Wil jij hiermee aan de slag in jouw organisatie? Kom dan naar het Kids & Jongeren congres op 18 juni 2024. Maartje en Marjolein vertellen hier wat je kunt leren van Save the Children met betrekking tot jeugdparticipatie: ze geven concrete voorbeelden hoe je met beperkte tijd en middelen toch duurzame resultaten bereikt. Wil je meer informatie over het programma? Vraag dan de brochure aan.
