Foodwatch pleit voor verbod in eenzijdig rapport: ‘Kindermarketing onverantwoord en ongereguleerd’

Met een niet geheel onbevooroordeeld rapport (pdf) wil Foodwatch aantonen dat kindermarketing van te vet, te zoet en te zout voedsel een sleutelrol speelt in de huidige overgewichtsepidemie, en dat de voedselindustrie stelselmatig haar verantwoordelijkheid daarvoor bagatelliseert. De 'voedselwaakhond' noemt de zelfregulering van de levensmiddelenindustrie een mislukking en vindt het de hoogste tijd dat de overheid ingrijpt en kindermarketing voor ongezonde producten door de voedselindustrie verbiedt.

Kort samengevat is dit waar het om draait, in de woorden van Foodwatch: "Kinderen zijn in de afgelopen decennia uitgegroeid tot een zeer belangrijke doelgroep voor voedselfabrikanten. Speciale kindermarketeers volgen kinderen online, scannen hun gedrag, schakelen psychologen in en stellen zo gedetailleerd mogelijke kindprofielen samen. Fabrikanten van calorierijke frisdranken die scholen betalen om een automaat te mogen plaatsen, voedselmultinationals die kinderdagverblijven met hun producten bestoken… het moet allemaal mogen. Maar zodra het gaat over overgewicht, wijst de industrie met een beschuldigende vinger naar de ouders en de kinderen zelf."

Kortom: kindermarketing voor ongezonde producten ondermijnt de gezondheid van kinderen, zo stelt Foodwatch. Het aantal bronnen dat voor de rapportage geraadpleegd werd is indrukwekkend, maar het geschetste beeld is wel erg eenzijdig. Deze discussie duurt al zo lang dat je je afvraagt of het bedrijfsleven en de marketingcritici elkaar ooit de hand zullen schudden. Dat kinderen teveel calorierijk voedsel verorberen en te weinig groente, fruit en brood tot zich nemen is vanzelfsprekend niet de bedoeling. Maar of dit alleen door marketeers veroorzaakt wordt? Waar is de nuance? De 'schuldvraag' is te complex om zwart-wit te beantwoorden en niet alle problemen worden met een verbod verholpen, zo blijkt uit een snel rondje langs enkele experts.

Desgevraagd gaat Liesbeth Hop van Stichting Media Rakkers in op de kritiek die Foodwatch uit op haar initiatief: “Dat wij een stichting zijn die in het belang van het bedrijfsleven zou handelen is zwaar achterhaald.” Haar standpunt over het gewenste marketingverbod: “Uit onderzoeken blijkt keer op keer dat kinderen onder de zeven jaar niet goed in staat zijn om reclame van andere informatie te kunnen onderscheiden. Wij zijn daarom voor terughoudendheid bij het richten van commerciële informatie via de media op jonge kinderen. Omdat oudere kinderen wel in staat zijn deze vaardigheden te ontwikkelen, zijn we het niet eens met een verbod op reclame voor kinderen tussen 7 en 13 jaar oud. Het gezamenlijk creëren van een verantwoorde commerciële omgeving (door middel van zelfregulering), waarbinnen kinderen de gelegenheid krijgen om op een veilige manier met traditionele en nieuwe vormen van commercie te leren omgaan, is misschien een minder populaire maatregel maar levert betere resultaten op en is gebaseerd op de visie dat kinderen recht hebben op educatie over de wereld om hen heen.”

Floor Volker namens Panteia/IPM KidWise: “Ik denk dat als kinderen een goede opvoeding krijgen die reclame niet zo veel uitmaakt, wellicht zelfs een goede casus 'uitstel van behoeften' kan zijn. Vanuit de praktijk weten wij echter dat er veel ouders zijn die hun kinderen geen ‘tegenwicht’ bieden als het gaat om hun keuze voor eten en drinken. Wij zouden het daarom goed vinden als de overheid ouders beter ondersteunt bij het opvoeden van kinderen als het gaat om voeding, en het maken van gezonde keuzes voor de kinderen gemakkelijk maakt; producenten het ontwikkelen van betere producten (vet, suiker, zout, etc.) ook in hun eigen belang, op de agenda zouden zetten; producenten/de industrie kritisch zijn op situaties waarin ze ‘het kind op het spek binden’ zoals bij snoepautomaten op middelbare scholen; de compensatieregeling zou gelden voor marketing: voor elke commercial over slecht voedsel betaalt de fabrikant er ook één die gezond voedsel promoot bij kinderen.”

Angela Weghorst van TwinQ: “Om de strijd tegen overgewicht effectief aan te gaan, ben ook ik van mening dat de levensmiddelenindustrie haar verantwoordelijkheid dient te nemen. Dit met name door eerlijke communicatie (dus bijvoorbeeld niet de suggestie wekken dat ongezonde voeding gezond is) en de uitdaging aan te gaan om producten te ontwikkelen die zowel lekker, aantrekkelijk als écht gezond zijn. Een verbod op kindermarketing gaat in mijn ogen echter te ver. We moeten consumenten niet betuttelen en afschermen van negatieve invloeden; het heeft meer effect om hen kritischer en weerbaarder te maken zodat ze zelf gezonde keuzes maken. Daarnaast ben ik van mening dat ouders gesteund dienen te worden om gezonde keuzes voor hun kinderen te maken en hun verantwoordelijkheid te nemen. Ouders zijn immers de belangrijkste 'gatekeepers' en beïnvloeders van het gedrag van hun kinderen. Om gezond gedrag te stimuleren is het tevens van belang om gezonde producten aantrekkelijker te maken en te conditioneren met positieve associaties en gevoelens waardoor gezond gedrag niet meer aanvoelt als een straf maar als een beloning. Om dit te kunnen bereiken is het belangrijker om samen te werken naar goede werkbare oplossingen in plaats van kindermarketing als enige schuldige aan te wijzen en te verbieden.”

Judith Lieftink, directeur Onderzoek YoungWorks: "Het rapport van foodwatch bevat veel feiten over de invloed van reclame op overgewicht bij jonge kinderen. Om de voedselindustrie als primaire verantwoordelijke aan te wijzen voor obesitas bij kinderen gaat me wat ver, maar laten we eerlijk zijn: zeker is dat ze een grote invloed hebben. Natuurlijk willen producenten van snoep e.d. reclame voor hun producten maken om meer te verkopen. Om dit geheel te verbieden lijkt me echter onwenselijk en onmogelijk. Maar het is voor ouders wel degelijk heel ingewikkeld om het op te nemen tegen de enorme marketingbudgetten en de 'pester power' van kinderen die in de supermarkt bedelen om (ongezond) eten. Een oplossing ligt niet zozeer in het rigoureus verbieden van alle marketing maar een aanpak op meerdere fronten. Ouders zouden nadrukkelijker ondersteund kunnen worden in begeleiding van hun kinderen op dit gebied. Daarnaast is ook de school een belangrijke partij: in schoolkantines wordt vaak ongezond eten aangeboden. Een stap in de goede richting zou kunnen zijn om ongezond eten uit schoolkantines te weren want we weten ook dat jongeren ('peers') elkaar sterk beïnvloeden als het gaat om ongezond eten (maar ook gezond eten). Dit zou nationaal beleid moeten zijn. En ook de voedselindustrie moet zijn steentje bijdragen want zelfregulatie lijkt op dit moment nog niet de gewenste vruchten af te werpen."

Foodwatch is een burgerinitiatief gestart voor een verbod op kindermarketing van ongezonde producten. Als 40.000 handtekeningen verzameld worden, schijnt de Tweede Kamer dit voorstel te behandelen. Vergelijkbare oproepen in het verleden (van onder andere de Consumentenbond) vonden geen gehoor. In het nieuwe rapport wordt geconstateerd dat kinderen een markt vormen die een onderneming nauwelijks nog links kan laten liggen als het winst wil maken en zijn toekomst zeker wil stellen, maar daar naar handelen is blijkbaar een brug te ver. Wat meespeelt is dat de belangen groot zijn. Is het niet realistischer om te pleiten voor een verbod op schadelijke producten en een uitbreiding van het aanbod met verantwoorde (maar wel aansprekende) producten, in combinatie met meer informatie over en het promoten van een gezondere levensstijl?

Gerelateerde berichten:

Elders op het web:

  • FNLI-directeur Philip den Ouden op NOS.nl: "De voedselindustrie is juist goed bezig. De reclame gericht op kinderen is sterk teruggelopen."
  • GeenStijl waarschuwt: "Kijk wel uit met betuttelpetities tegen marketing ondertekenen, uit de kleine lettertjes blijkt dat uw gegevens worden gebruikt voor… marketing!"

UPDATES:

  • Naar aanleiding van het Foodwatch-rapport heeft de FNLI de feiten over reclame gericht op kinderen in Nederland op een rij gezet: de hoeveelheid tv-reclame gericht op kinderen is sinds 2005 met 90% afgenomen en de bruto mediabestedingen aan reclame voor kinderen is in 2012 met 51% gedaald ten opzichte van 2009. De enige effectieve en bewezen methode om jongeren op gezond gewicht te krijgen, is een preventieve aanpak waarbij overheid en bedrijfsleven op lokaal niveau met elkaar samenwerken, zo wordt gesteld.
  • In een rondvraag van Adformatie, gepubliceerd in de editie van 14 maart, werden meer meningen verzameld. Goede actie van Foodwatch? Een greep uit de reacties: "Een verbod is de bevestiging dat reclame werkt én een zwaktebod. (…) Ik denk dat we 'gezond' onvoldoende kans hebben gegeven." [Marnix van Gisbergen, Academy for Digital Entertainment] "Dit is natuurlijk vreselijk naïef. Een beetje provoceren maar niets bijdragen aan een echte oplossing. (…) Stop je geld en energie niet in dure rapporten en publiciteit (…) maar kijk wat je echt kunt doen: jogg.nl." [Arco Bregman, YoungWorks] "De oplossing ligt in bewustwording, opvoeding en het onderwijs. Zelf kan de voedingsindustrie natuurlijk ook een rol spelen en die bewustwording ondersteunen." [Simon van Cleeff, The Young Generation] "Kijk eens naar Zembla's Zoete Verleiders." [Sikko Gerkema] "Wat een onzin. Wie bepaalt er dan wat ongezond is? Het heeft meer te maken met de mate van consumptie door jongeren. En daar kunnen ouders heel veel in doen." [Hans Adelaars] "Verbod doet hunkeren. Zet in op burgerschap en onderwijs. Leer kinderen wat voeding is en hoe de industrie werkt. Weten doet gezond vreten." [Rob Linssen]

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Congres Kids en Jongeren website is van Euroforum BV. Privacy statement | Cookie statement | Copyright ©2024