Driekwart van de Nederlanders probeert gezond te eten. Dat valt echter niet mee, mede doordat zij onderweg en in winkelgebieden continu worden verleid om iets ongezonds te kopen. Een meerderheid (59%) van onze landgenoten geeft aan tijdens het winkelen en onderweg een gezonder aanbod van eten en drinken te willen. Als zij tijdens het winkelen of onderweg ongezond eten kopen, is dat voor 67% van de respondenten vaker een spontane dan een geplande aankoop. Van hen heeft een kwart daar wel eens spijt van. Dit blijkt uit onderzoek (pdf) van GfK onder ruim 2.600 consumenten.
Het Voedingscentrum signaleert dat er op steeds meer plekken ongezond eten wordt aangeboden, ook in winkels die oorspronkelijk helemaal geen eten verkochten. Denk aan de schappen met snoep, drop en chocola bij de kassa in de bouwmarkt, in de drogisterij en in de zaak met huishoudelijke artikelen. Of het aanbod van ‘leesdrop’ bij de boekhandel of de ‘opdringkassa’ op (tank)stations.
Het Voedingscentrum roept iedereen op om via Facebook en Twitter foto’s van ongewenste voedselverleidingen onderweg en tijdens het winkelen in te sturen, voorzien van #verleidmeniet. Zo ontstaat er een beeld van de omvang van de plekken en momenten van verleiding om ongezonde aankopen te doen. Met deze actie wil het Voedingscentrum Nederlanders bewuster maken van het overwegend ongezonde aanbod onderweg en in winkelgebieden.
Uit het genoemde onderzoek blijkt dat mensen ongeveer 200 voedselkeuzes per dag maken. We denken vaak dat we alle beslissingen bewust nemen. Maar we hebben simpelweg niet genoeg tijd en energie om alle beslissingen op basis van een rationele afweging te maken. Voedselkeuzes zijn vaak een kwestie van gewoontegedrag. De omgeving kan, zonder dat er per se een behoefte aan eten is, toch eetgedrag uitlokken omdat men eerdere positieve ervaringen daarmee heeft. Als mensen eten zien of ruiken, kan dat hun verlangen oproepen om iets te eten.
Om weerstand te bieden aan verleidingen uit de omgeving is zelfcontrole nodig. Dat vraagt veel mentale inspanning. Kortstondig kunnen we dat wel opbrengen. Maar doordat we voortdurend worden blootgesteld aan verleidingen, kan dat uiteindelijk leiden tot wilsuitputting (egodepletie). Keuzes zullen dan vaker impulsief tot stand komen onder invloed van prikkels uit de omgeving. Bij een overheersend ongezond aanbod leidt dat sneller tot een ongezonde voedselkeuze. Een omgeving met vooral gezond aanbod leidt juist sneller tot gezonde keuzes. Daarom roept het Voedingscentrum winkels en aanbieders van voedsel op om de gezonde keuze veel makkelijker te maken.
De eerste reacties op deze campagne lopen sterk uiteen, van “betutteling van de eerste orde”, “verkeerde aannames” en “zeik niet zo” tot “wat een superactie”, maar de tegenstanders lijken in de meerderheid te zijn.
