Stichting Media Rakkers presenteert Jeugd Reclame Wijzer: ‘Leidraad voor verantwoorde kinderreclame’

Vandaag wordt de nieuwe Jeugd Reclame Wijzer (pdf) aangeboden aan alle reclamemakers van Nederland. Dit document, gratis te downloaden via mediarakkers.nl, maakt de geldende regels voor kinderreclame uit de Nederlandse Reclamecode inzichtelijk en geeft adviezen aan reclamemakers voor het maken van verantwoorde kinderreclame. De informatie in de Jeugd Reclame Wijzer is te vinden per productcategorie, mediavorm of reclametechniek.

De Jeugd Reclame Wijzer kwam tot stand met medewerking van Stichting Reclame Code, de Radboud Universiteit Nijmegen en de Nationale Academie voor Media & Maatschappij. Met de publicatie wil Stichting Media Rakkers een bijdrage leveren aan de creatie van een veilige en verantwoorde commerciële omgeving voor kinderen. Het is daarbij namelijk van belang dat reclamemakers goed op de hoogte zijn van de zelfregulering en dat zij deze ook toepassen.

“Het is niet voldoende om alleen de aanbodzijde, de reclamemakers, te informeren over de kinderreclameregels, maar het is ook belangrijk om kinderen door educatie te helpen om slim met reclame om te gaan. Daarom hebben wij al eerder dit jaar, samen met de Radboud Universiteit Nijmegen, het nieuwe lesmateriaal ‘Reclame Masters’ voor basisscholen gelanceerd.” [Liesbeth Hop, directeur Stichting Media Rakkers]

Media- en reclamelessen zijn van groot belang in het basisonderwijs, zo schreef de Raad Voor Cultuur al in een advies van juli 2005. Via televisie maar ook via internet, smartphone en sociale media komen basisschoolleerlingen op steeds jongere leeftijd in aanraking met reclame. Reclame is overal aanwezig en niet meer zomaar makkelijk te herkennen. En dan is het handig dat er wat feiten en regels op een rijtje worden gezet…

PS  Media Rakkers ontwikkelt en verzorgt eigen mediawijsheidopleidingen voor professionals vanuit haar eigen opleidingsinstituut de Nationale Academie voor Media & Maatschappij. Vanuit dit instituut wordt in september 2015 het Nationaal Media Paspoort voor basisscholen gelanceerd.

UGent wil jongeren reclamewijzer maken met een gameplatform

In september 2014 startte de UGent de ontwikkeling van een gameplatform om de reclamewijsheid van jongeren te verhogen. De doelgroep zelf en enkele stakeholders uit de pedagogische, academische en reclamewereld namen deel aan een brainstorm voor het concept en voorzagen de ontwikkelaars van feedback op hun scenario’s. Vanuit de Vlaamse universiteit wordt vandaag het resultaat gelanceerd: het online platform reclamewijs.ugent.be, met vier verschillende mini-games. Hiermee leren jongeren meer over online reclame, en met een quiz kunnen ze hun reclamewijsheid testen.

De games moeten jongeren leren reclame te herkennen en er kritisch mee om te gaan. Zo is het in ‘Count the Ads’ de bedoeling om zo veel mogelijk reclamevormen als zodanig te markeren: de game bevat een uitdagende mix van opvallende formats zoals banners, maar ook moeilijkere reclamevormen zoals native advertising en gesponsorde blogs. In ‘Profile Crush’ worden de persoonsgegevens die jongeren vrijgeven via Facebook verwerkt in het spel, om hen te confronteren met de grote hoeveelheid persoonsgegevens die ze online soms onbewust prijsgeven.

[youtube http://www.youtube.com/watch?v=cVfzjtPsbJc]

Meer inzicht is nodig, want reclame beperkt zich al lang niet meer tot radio- of tv-spotjes of billboards in het straatbeeld. Ook de online wereld staat bol van de reclameboodschappen. Bovendien wordt het steeds moeilijker om reclame te herkennen. Denk maar aan advergames, gepersonaliseerde reclame op sociale netwerksites of gesponsorde blogs en video channels. Hierbij worden reclameboodschappen niet enkel verweven in de (interactieve) mediacontent, maar worden vaak ook nieuwe doelstellingen nagestreefd zoals het verzamelen van persoonlijke gegevens en het ‘sharen’ van reclame. Bovendien blijkt dat het huidige juridische kader niet langer toereikend is met betrekking tot de manier waarop kinderen en jongeren bereikt mogen/kunnen worden in het huidige digitale medialandschap.

De UGent benadrukt dat reclame niet negatief is, omdat reclameboodschappen jongeren kunnen helpen om geïnformeerde keuzes te maken. Hiervoor moeten ze echter over de capaciteit en mogelijkheid beschikken om de reclameboodschappen te herkennen en de commerciële intentie van de reclamemakers te begrijpen. Met andere woorden: om reclame in hun voordeel te gebruiken, moeten jongeren voldoende reclamewijs zijn. Onderzoek wijst er echter op dat deze reclamewijsheid meestal zeer laag is voor de nieuwe reclamevormen. Het is dus hoog tijd om jongeren reclamevaardigheden aan te leren, aldus het persbericht van de universiteit. (Deze nood wordt ook duidelijk aangevoeld in Nederland, waar toevallig ook vandaag het Reclame Masters-lesmateriaal beschikbaar kwam)

Naast het lanceren van de games, coördineert UGent ook het AdLit-project, een vierjarig interdisciplinair onderzoeksproject om kinderen en jongeren te leren omgaan met reclame. In dit project werken vier universiteiten (Universiteit Gent, KU Leuven, Universiteit Antwerpen en de Vrije Universiteit Brussel) en heel wat stakeholders samen om na te gaan hoe ze de reclamewijsheid van minderjarigen kunnen verhogen. Dit gebeurt onder andere door het ontwikkelen van educatieve pakketten, het uitvoeren van een risicoanalyse, het opzetten van bewustwordingscampagnes en het ontwikkelen en implementeren van reclamecues waardoor kinderen en jongeren reclame sneller gaan herkennen. Tot slot formuleert AdLit ook aanbevelingen voor beleid en zelfregulering.

En alsof alle meer locale initiatieven onvoldoende zijn, zet ook de EU in op bescherming van jongeren. De Europese Commissie lanceerde in 2012 de ‘Europese Strategie voor een beter internet voor kinderen’ waarin aandacht werd gevraagd voor beschermingsstandaarden met betrekking tot online reclame waarmee kinderen worden geconfronteerd. Deze strategie benadrukt ook sterk het belang van mediawijsheid en het aanleren van digitale vaardigheden. Eerder deze maand, op 7 mei 2015, werd de Digital Single Market strategie voorgesteld. De Europese Commissie kondigt daarin aan dat de huidige regels in verband met reclame en de bescherming van minderjarigen in audiovisuele mediadiensten in de komende jaren zullen worden herzien. Wordt vervolgd dus. Maar nu eerst: ‘Game jezelf reclamewijs!’

[De serious game is bedacht en ontwikkeld door Bazookas, in samenwerking met het team van UGent]

UGent ontwikkelt game voor meer reclamewijsheid

Afgelopen vrijdag vond in Living Tomorrow (Vilvoorde, België) het kick-off event van AdLit plaats. Dit project verenigt vier universiteiten (UGent, KU Leuven, UA en VUB) en heel wat partners die samen onderzoeken hoe ze de reclamewijsheid van minderjarigen kunnen verhogen. Daarvoor worden educatieve pakketten en een game gemaakt, zijn sensibiliseringscampagnes gepland en worden reclamecues ontwikkeld waardoor kinderen en jongeren reclame sneller kunnen herkennen. AdLit formuleert ook aanbevelingen voor beleid en zelfregulering.

AdLit werd enkele maanden geleden in het leven geroepen als vierjarig IWT-project. Tijdens het kick-off event werden de eerste onderzoeksresultaten en de concrete doelstellingen van dit project nader toegelicht voor de verschillende stakeholders en partners uit de onderwijs- en reclamewereld. In enkele interactieve world cafés werd gedebatteerd over allerlei stellingen en inzichten rond reclamewijsheid. Tot slot presenteerde het Center for Persuasive Communication (CEPEC) van de Universiteit Gent er haar gameproject. Daarin worden de bestaande inzichten binnen het academisch onderzoek rond reclamewijsheid vertaald naar jongeren en het brede publiek aan de hand van een serious game.

Een serious game wil spelers spelenderwijs iets aanleren. De kunst is echter om een goede balans te vinden tussen het leer– en het ‘fun’-aspect. Daarom wordt het concept samen met jongeren ontwikkeld. Zij krijgen zeggenschap over het spelverloop en de grafische elementen. Dit 2-jarig project ging in september 2014 van start en gaat uit van de Universiteit Gent. Het game zal in het voorjaar van 2015 online beschikbaar zijn en gelanceerd worden via sociale media.

Met de oproep van kinder- en jeugdpsychiater Peter Adriaenssens tot het boycotten van tablets en smartphones voor kinderen en het succes van het nieuwe sociale netwerk Ello, de reclamevrije concurrent van Facebook, is media- en reclamewijsheid weer een ‘hot topic’ geworden. En dit is maar goed ook. Kinderen en jongeren worden dagelijks overspoeld met reclame, via verschillende media en in verschillende vormen. Reclame is dan ook overal aanwezig en is zelfs steeds moeilijker te herkennen: de smokey eye-tutorial van L’Oréal op YouTube? Reclame. Die coole game waarin je de mini-M&M’s moet zien te verzamelen? Reclame. Of de Coca-Cola Light-blikjes in Lady Gaga’s kapsel in de clip van Telephone? Je raadt het al … reclame.

[youtube http://www.youtube.com/watch?v=HAM2LN0Xqpg]

Op zich is dit zeker niet negatief want reclameboodschappen kunnen kinderen en jongeren helpen om geïnformeerde keuzes te maken. Hiervoor moeten ze echter over de capaciteit en mogelijkheid beschikken om de reclameboodschappen te herkennen en de intentie van de reclamemakers te begrijpen. Met andere woorden: om kritisch met reclame om te kunnen gaan, moeten kinderen en jongeren voldoende reclamewijs zijn. Onderzoek wijst er echter op dat deze reclamewijsheid meestal zeer laag is voor de nieuwe reclamevormen. Kenmerkend voor deze nieuwe vormen is namelijk dat ze de reclameboodschap integreren in populaire media-inhoud, waardoor het vaak moeilijk is om het onderscheid te maken tussen reclame en media, bijvoorbeeld product placement, advergames, …

Hierdoor verwerken minderjarigen de reclameboodschappen niet op een kritische manier, wat kan leiden tot onbewuste beïnvloeding met mogelijke negatieve effecten als gevolg, zoals toenemend materialisme, een verlaagd zelfbeeld,… Hoog tijd dus om na te gaan hoe we kinderen en jongeren kunnen leren omgaan met reclame, zodat ze opgroeien tot kritische, geïnformeerde consumenten die zelf bewuste keuzes kunnen maken.

[Via X, Y of Einstein]

Vlaamse overheid onderzocht reclamewijsheid bij kinderen en jongeren (en moet daar nu mee aan de slag)

Op verzoek van Vlaams minister van Media Ingrid Lieten voerden de Universiteit Gent en de Universiteit Antwerpen in 2012 kwalitatief én kwantitatief onderzoek uit naar de reclamewijsheid van kinderen en jongeren. De nadruk ligt hierbij voornamelijk op het herkennen van nieuwe reclamevormen en het inzicht dat de jeugd heeft in de commerciële intenties hiervan. Het onderzoeksrapport 'Reclamewijsheid bij kinderen en jongeren' (pdf) bevat veel bruikbare informatie over media en reclame – 274 pagina's leesvoer!

In het onderzoek is gekeken naar reclamevormen in traditionele media (30-secondenspot, product placement, programmasponsoring, advertising funded programming, infomercials/advertorials en tv-spots die gebruik maken van SMS), in nieuwe media (internet, sociale media, digitale tv en mobiele media) en via alternatieve media (bijvoorbeeld guerrillamarketing), en naar toegepaste strategieën (het gebruik van brand characters en celebrity endorsement, crowd sourcing en co-creation, viral marketing en personalised advertising).

De onderzoekers concluderen dat 4-6-jarigen zeer weinig kennis hebben van alle nieuwe reclamevormen. Kinderen tussen 7-12 jaar hebben een matige reclamekennis van de verzamelactie en de advergame; voor banners, infomercials en advertiser funded programmes scoren ze eerder laag. Product placement blijkt een problematisch format te zijn voor beide leeftijdsgroepen. Over het algemeen vinden oudere kinderen reclame minder leuk dan jongere kinderen. De oudere kinderen bleken kritischer te zijn met betrekking tot de inhoud en vorm van de reclame, terwijl de jongste kinderen steeds erg enthousiast reageren op elke reclamevorm.

In het algemeen slaagden de meeste 13-21-jarigen er goed in om de reclame te onderscheiden van de media-inhoud, behalve als het gaat om product placement. Wat betreft hun houding tegenover deze nieuwe reclamevormen zijn jongeren het meest kritisch voor reclame via Facebook en via banners. Het minst kritische staan ze tegenover reclame die geïntegreerd is in een programma (product placement). Jongeren onder de 16 jaar storen zich minder aan reclame dan jongeren boven de 16. De meeste jongeren geven aan niet vaak op banners te klikken, niet vaak mee te doen aan sms-en-win- wedstrijden, weinig of nooit boodschappen achter te laten op merkpagina’s op facebook en geen reclamefilmpjes op hun prikbord te plaatsen. Er zijn wel nogal wat jongeren die op de ‘like’-knop klikken van merken op Facebook.

Op basis van de studie zijn zeven adviezen opgesteld:

  1. Integreer reclame-educatie in het onderwijscurriculum;
  2. Ontwikkel een pakket voor reclame-educatie;
  3. Stimuleer reclame-educatie via bewustmakingscampagnes (media kunnen een voorname rol spelen ter bevordering van reclamewijsheid);
  4. Bereik ouders via gerichte voorlichtingscampagnes (ouders hebben een voorname rol met betrekking tot het opvoeden van hun kinderen tot kritische consumenten, zij moeten aandacht hebben voor deze verantwoordelijkheid en zelf ook op hoogte gebracht worden van nieuwe reclamevormen en de gebruikte strategieën en tactieken);
  5. Verstrek informatie aan de reclamesector (om de betrokkenheid van de reclamesector met de problematiek te verhogen en om de kennis met betrekking tot de bestaande wetgeving en codes te vergroten); .
  6. Geen geïntegreerde reclamevormen gericht aan kinderen jongeren dan 6 jaar;
  7. Duidelijkere herkenbaarheid van alle reclamevormen gericht naar kinderen jonger dan 12 jaar.

Hier is het laatste woord dus nog niet over gezegd…

Kids en Jongeren Marketing blog website is van Euroforum BV. Privacy statement | Cookie statement | Copyright © 2021